Rospuda przepływa przez Pojezierze Suwalskie i północno-zachodnią część Puszczy Augustowskiej. Długość rzeki wynosi ok. 102 km, powierzchnia jej zlewni ok. 900 km2, a średni przepływ (w Raczkach) – 2,57 m3/s.
 

Rospuda stanowi górny bieg rzeki Netty, prawego dopływu Biebrzy. Przedstawiane są rozbieżne lokalizacje źródeł rzeki przez różnych autorów.

1. Według publikacji z 2007 roku początkowy bieg Rospudy wypływa ze wschodniego krańca Niskiego Jeziora, a następnie płynie do jeziora Szymanek.
2. Wg innych, rzeka bierze swój początek ze strumieni wypływających ze zboczy wzniesień leżących na południe od Puszczy Rominckiej, na południowy wschód od Gołdapi (Przejmowa Góra – 213,4 m, Jastrzębia Góra – 230,8 m, Słupowa Góra – 247,9 m, Lisia Góra – 259,5 m). Właściwa rzeka wypływa dopiero z Jeziora Czarnego. Jednakże wg Mapy Podziału Hydrograficznego Polski wody z Lisiej Góry spływają do Czarnej Strugi w zlewni rzeki Rominty.
3. Wojewódzki inspektorat ochrony środowiska przyjmuje za początek Rospudy ciek wypływający z jeziora Młynówek.

Dalej rzeka przepływa w kierunku południowym i południowo-wschodnim przez łańcuch 9 wąskich, polodowcowych jezior: Rospuda Filipowska, Jezioro Kamienne, Jezioro Długie, Garbas, Jezioro Głębokie, Sumowo Bakałarzewskie, Jezioro Okrągłe, Bolesty i Rospuda Augustowska, do którego uchodzi.

W górnym biegu, na odcinkach pomiędzy jeziorami, Rospuda ma wąskie i kręte koryto, nurt szybki, a dno kamieniste, przypominając nieco górski potok. Płynie poprzez lasy i łąki, wąską doliną o wysokich, stromych brzegach. Częste są zakola, przełomy i powalone drzewa. Wąskie jeziora rynnowe ciągną się kilometrami – dwa najdłuższe, Rospuda Filipowska i Bolesty, mają 5,8 km długości przy szerokości zaledwie 0,4–0,8 km. Ich brzegi są wysokie, czasem zalesione, a czasem porośnięte łąką i poprzecinane wąwozami. Te wąwozy to efekt erozji pod wpływem spływających wód deszczowych.

W dolnym biegu rzeka, wpływając w Puszczę Augustowską, zmienia charakter na typowo nizinny. Meandruje w podmokłej dolinie nadrzecznej pośród trzcinowisk. Przepływa przez uroczyska: Święte Miejsce i Młyńsko. Koryto rzeki rozszerza się tam, tworząc zabagnioną nieckę zajętą przez torfowiska.

Dopływy:

  – Blizna
  – rzeczki, drobne strumyki, odpływy jezior: Szczebra, Olszanka, Jałówka, Czerwonka, Kamionka, Malinówka, Zusna, Skazdubica.
 

Rospudą prowadzi szlak kajakowy o długości 67 km. W górnym biegu rzeki trudnością dla kajakarzy mogą być gwałtowne zakręty, kamieniste mielizny, głazy, paliki powbijane w dno rzeki czy zwalone drzewa. W dolnym biegu rzeka wije się pośród ścian trzcinowisk, zasłaniających widoczność obu brzegów. Na całej trasie są dogodne miejsca do biwakowania.